Deniz İş Kanunu Sıkça Sorulan Sorular

Aynı işveren emrinde veya aynı gemide bir takvim yılı içinde bir veya birkaç iş sözleşmesine dayanarak en az 6 ay çalışmış olan gemiadamı, yıllık ücretli izine hak kazanır. İzin süresi, 6 aydan 1 yıla kadar hizmeti olan gemiadamları için 15 günden ve 1 yıl ve daha fazla hizmeti olanlar için yılda 1 aydan az olamaz.

Süresi belirli olmayan hizmet akitlerinde deneme süresi en çok 1 aydır.

Haftada 4 saat çalışan gemiadamı fazla çalışma ücretine hak kazanamaz. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanununun 28 inci maddesinde haftalık 48 saati aşan çalışmalara fazla çalışma ücreti ödeneceği belirtilmektedir.

Gemiadamı olarak haftada 51 saat çalışılırsa, fazla çalışma ücretine hak kazanılır. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanununun 28 inci maddesinde haftalık 48 saati aşan çalışmalara fazla çalışma ücreti ödeneceği belirtildiğinden haftada 3 saat karşılığı fazla çalışma ücreti ödenmelidir.

Gemisinde 9 gemiadamı çalıştıran işveren ücretleri banka kanalıyla ödeme yükümlülüğüne tabiidir. Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde; en az 5 işçisi olan işverenlerin, çalıştırdıkları işçiye o ay içinde yapacakları her türlü ödemeyi bankalar aracılığıyla yapmakla yükümlü oldukları belirtilmektedir.

854 sayılı Deniz İş Kanununa göre 11 ay 15 gün hizmeti olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanamaz. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanununun 20 nci maddesinde iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl ibaresi yer aldığından kıdem tazminatı almak için hizmet süresi en az 1 yıl olmalıdır.

Gemiadamı tutuklanırsa kıdem tazminatına hak kazanamaz. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanununun 14 üncü maddesinde iş sözleşmesi işveren tarafından bu Kanunun 14 üncü maddesinin birinci bendi dışında feshedilirse kıdem tazminatı ödeneceği belirtilmiş olup, tutukluluk da aynı Kanunun 14 üncü maddesinin birinci bendi hallerindendir.

İşveren tarafından ücreti ödenmeyen gemiadamı tek taraflı iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanununun 20 nci maddesi ve 14 üncü maddesinin ikinci bendine göre kıdem tazminatının ödeneceği belirtilmektedir.

Üç yıldan beri bir işyerinde çalışan ve askere gideceğinden dolayı işi bırakacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanununun 20 nci maddesi uyarınca muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.

854 sayılı Deniz İş Kanununa göre yaşlılık aylığı nedeniyle işten ayrılan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanunu’nun 20 nci maddesi uyarınca yaşlılık aylığı nedeniyle işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.

854 sayılı Deniz İş Kanununa göre emeklilik nedeniyle işten ayrılacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanununun 20 nci maddesi uyarınca emeklilik nedeniyle işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.

854 sayılı Deniz İş Kanununa göre malulen emekli olarak işten ayrılan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır.

854 sayılı Deniz İş Kanununa göre toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılacak olan gemiadamı kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Çünkü 854 sayılı Deniz İş Kanununun 20 nci maddesi uyarınca toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılma kıdem tazminatına hak kazanılan hallerdendir.

854 sayılı Deniz İş Kanununun 20 nci maddesinde işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence gemiadamına 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödeneceği belirtilmektedir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden hesap yapılarak bulunan tutar gemiadamına ödenir.

854 sayılı Deniz İş Kanununun 20 nci maddesinde gemiadamının ölümü halinde söz konusu maddedeki hükümlere göre doğan tazminat tutarının kanuni mirasçılarına ödeneceği belirtilmektedir.

Deniz İş Kanununa göre daha önceki hizmetinden dolayı kıdem tazminatı alan gemiadamı, tekrar aynı işyerinde çalışmaya devam ederse, daha önceki süre için tekrar kıdem tazminatı alamamaktadır. 854 sayılı Deniz İş Kanununun 20 nci maddesinde aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı ve ikramiye ödenmeyeceği belirtilmektedir.

Genel bakımdan iş süresi günde 8 ve haftada 48 saattir. 48 saatlik süre haftada çalışılan işgünlerine eşit bölünerek bulunur. Haftada 5 gün çalışan gemi adamı günde 9,6 saat çalışmış sayılır. İş süresi, gemi adamının işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu süredir.

Gemide çalışan birden fazla kaptanın bulunduğu gemilerde birinci kaptan veya kendisine vekâlet eden kimse (kılavuz kaptanlar dâhil), birden fazla makinistin bulunduğu gemilerde baş makinist, doktor ve sağlık memurları, hemşire ve hastabakıcılar, asli görevleri can, mal ve gemi kurtarma olan kurtarma gemilerinde çalışan gemi adamları, gemide kendi nam ve hesabına çalışanlar iş sürelerine tabi değillerdir.

Gemi adamı haftalık çalışma süresi olan 48 saati aşan çalışmalarında fazla saatlerde çalışmış sayılır.

Fazla çalışılan her saate ödenecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 25 arttırılması suretiyle bulunacak miktardan az olamaz.

Geminin, gemideki şahısların veya gemi hamulesinin (yüklerinin) selameti için kaptanın yapılmasını zaruri gördüğü işler, gümrük, karantina ve sair sıhhi formaliteler dolayısıyla yerine getirilmesinde zorunluluk bulunan ilave işler, gemi seyir halinde veya limanda iken gemide yaptırılan (yangın, gemiyi terketme, denizde çatışma, denizden adam kurtarma ve savunma) talimleri hallerinde yapılan çalışmalar karşılığında fazla çalışma ücreti alınamaz.

Haftalık çalışma süresini tamamlayan gemi adamı haftanın geri kalan günlerinde hafta tatili yapar. Liman hizmeti ve şehir hattı gemilerinde gemi adamı haftada 6 günden fazla çalıştırılamaz. Hafta tatili gününde çalıştırılan gemi adamına haftanın diğer bir gününde nöbetleşe izin verilir. Haftanın diğer bir günü verilen tatil hafta tatili günü yerine geçer.

Hafta tatilinde çalışmayan gemi adamına bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti bir gündelik tutarında ödenir.

Hafta tatilinde çalışan gemi adamı çalışmadan hak ettiği hafta tatili ücretine ilaveten çalıştığı hafta tatili günü karşılığındaki bir günlük yevmiyeyi en az yüzde 25 zamlı olarak alır.

Gemi adamlarına 7 güne kadar ücretsiz yol izni verilebilmektedir.

Aynı işveren emrinde veya aynı gemide en az 6 ay çalışmış olan gemi adamı yıllık ücretli izne hak kazanır.

İşveren veya işveren vekilinin tazminat karşılığı olarak gemi adamının ücretinden geçici olarak alıkoyacağı tutar 10 günlük ücretten fazla olamaz.

Geminin vardığı limanda yükünü boşaltmasıyla birlikte belirli bir sefer için yapılmış iş sözleşmesi sona erer.

Gemi adamının iş sözleşmesinin işverence kötü niyetli olarak feshedildiği tespit edilirse ücretin 3 katı tazminata hükmedilir.

Deniz İş Kanunun 14 üncü maddesinde işveren, işveren vekili veya gemiadamına tanınan sözleşmeyi feshetme yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu öbür tarafın öğrendiği günden başlayarak 6 işgünü geçtikten ve herhalde fiilin vukuundan itibaren 1 sene sonra kullanılamaz.

Deniz İş Kanununa göre kıdem tazminatının hesaplanması son ücret üzerinden yapılmaktadır.

Gemi adamlarına evlenmeleri halinde 3 gün ücretli izin verilir.

Gemi adamlarına ana ve babalarının ölümünde 2 gün ücretli izin verilir.

Söz konusu kesintiler 1 ayda 3 gündelikten fazla olamaz.

İş sözleşmesi gemi seyir halindeyken sona ererse sözleşme, geminin ilk limana varmasına ve güvenlik altına alınmasına kadar devam eder.

Gemiadamının talebi halinde işveren veya işveren vekilinin avans ödeme zorunluluğu vardır.

854 sayılı Deniz İş Kanununun 14 üncü maddesi dışında, gemi adamının işe alınmasından itibaren 6 ay geçmedikçe belirsiz süreli iş sözleşmeleri bozulamaz.